Nafaka ödememe durumu birçok aileyi zor durumda bırakabilir. Nafaka ödenmemesi, nafaka alacaklısının ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya kalmasına neden olur. Türk Medeni Kanunu, nafaka ödememe cezalarını düzenlemekte ve nafaka yükümlüsünün hapis cezasına çarptırılabileceğini öngörmektedir. Bu nedenle nafaka ödememe vakaları, nafaka ödemezsen ne olur? ve nafaka ödemesi süreçleri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.

Nafaka cezası ve hukuki süreçler, nafaka ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişileri bekleyen yaptırımları ve nafaka şikayet davası süreçlerini kapsar. Nafaka ödememe durumunda nafaka alacaklısının başvurabileceği yollar, şikayet süresi ve tazyik hapsi uygulaması gibi konular ele alınacaktır.

Nafaka Ödememe Cezası

Nafaka Yükümlülüğü ve Türleri

Nafaka, bilindiği gibi boşanma davalarında maddi olarak zorluğa düşen kişiye ödenen paradır. Aile hukukundan doğan nafaka borcu, kişisel bir borç olarak da adlandırılabilir. Nafaka miktarı ise taraflarca sözleşme ile kararlaştırılabilir.

Tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, katılım (iştirak) nafakası, yardım nafakası gibi birçok nafaka çeşidi bulunmaktadır. Sayılan ilk üç nafaka türü boşanma davası ve evlilikle ilgili olmaktadır. Diğer yardım nafakası ise taraf altsoy – üstsoy veya kardeşler ile ilgilidir.

Tedbir nafakası sadece boşanma davası devam ederken istenilen bir nafaka çeşididir. Hâkim; çiftin mal varlıkları ve ekonomik güçlerini araştırdıktan sonra karar verir. Maddi olarak güçsüzlüğe düşen tarafa tedbir nafakasının ödenmesinin sonucuna varır.

Yoksulluk nafaka çeşidinde hâkim yine, eşlerin mal varlıklarını ve ekonomik güçlerini araştırarak karar verir. Ek olarak burada kusur durumu önem arz etmekte olup, tarafların eşit kusurlu olması veya nafaka yükümlüsünün hiç kusurunun olmaması gerekmektedir.

İştirak nafakası boşanma kararı verilmiş çiftlerden, çocuğun velayetini almamış olanın, çocuğun eğitim ve bakım masraflarını karşılamasıdır. Burada esas olan konu müşterek çocuğun bakımı olduğu için çiftlerin kusur durumunun bir önemi bulunmamaktadır.

Nafaka Ödenmemesi Durumunda İcra Takibi

Nafaka, kanundan doğan ve mahkeme kararı ile meydana gelen bir çeşit yasal yükümlülüktür. Mahkeme kararı ile hükme bağlanan nafakanın ödenmemesi halinde icra takibi başlatılabilir.

Nafaka yükümlüsü ödeme emrine rağmen süresi içerisinde nafaka ödememesi durumunda icra takibi kesinleşir. Tazyik hapsine hükmedilmesi için de aranan bir şart icranın kesinleşmesidir.

İcra İflas Kanunu madde 344’te nafaka alacaklısının şikâyeti aranmaktadır. Söz konusu şikâyet nafaka ödememesi durumunun öğrenilmesinden itibaren üç ayda, herhalde bir yılda kullanılmalıdır.

Nafaka Ödememe Cezası: Tazyik Hapsi

Nafaka yükümlüsünün nafaka ödememesi durumunda nafaka alacaklısı zor duruma düşebilir. Kanun koyucu bunun önüne geçebilmek için İcra İflas Kanunu’nda nafaka ödenmemesine için özel düzenlemeler yapmıştır.

Nafaka yükümlüsünün nafaka ödememesi durumunda nafaka alacaklısı, icra takip yoluna başvuracaktır. Nafaka alacaklısı icra takibinden sonuçsuz kalırsa icra mahkemesine nafaka yükümlüğünün ihlali şikayetinde bulunur. İcra İflas Kanunu madde 346 kapsamında nafaka yükümlüsünün nafaka ödememesi durumunda nafaka alacaklısı, icra mahkemesine icra ceza mahkemesi sıfatına kapsamında şikâyet etmelidir.

Nafaka yükümlüsünün nafaka ödememesi durumunda nafaka yükümlüsüne yönelik açılan nafaka ihlali davasında görevli mahkeme icra mahkemesidir.

Nafaka yükümlüsü nafaka ödememesi durumunda kişi üç aya kadar tazyik hapsiyle cezalandırılabilir. Tazyik hapsi, kişinin yerine getirmekle sorumlu olduğu yükümlülüklerini yerine getirmesi için zorlamak amacıyla hakkında hapis cezasına hükmedilmesidir. Nafaka yükümlüsünün nafaka ödememesi bu duruma örnek teşkil etmektedir.

Nafaka yükümlüsünün nafaka ödememesi durumunda nafaka alacaklısının şikâyeti üzerine en fazla üç aya kadar tazyik hapsine hükmedilir. Nafaka yükümlüsü bu süreçte nafaka ödemesini yerine getirirse nafaka yükümlüsü tahliye edilir.

Nafaka yükümlüsüne yüklenen nafakanın kesinleşmiş bir mahkeme ilamına dayanması gerekmektedir. Nafaka istisnai olarak kesinleşmeden icraya konulabilen ilamlardandır. Ancak kişiye tazyik hapsine hükmedebilmek nafaka ilamının kesinleşmesi gerekmektedir.

İlgili düzenleme ışığında nafaka alacaklısının nafaka ödememesi durumunda nafaka alacaklısının öğrenildiği tarihten itibaren üç ay, her ihtimalde bir yıllık hak düşürücü süreye tabidir. Nafaka alacaklısı, nafaka ödememe durumunun icra takibiyle sonuçsuz kalmasından itibaren üç ay içerisinde şikâyet etme hakkına sahiptir.

Nafaka yükümlüsünün nafaka ödememesi durumunda en az bir ay en fazla üç aylık nafaka için şikâyet yoluyla dava açılabilir.

Nafaka Ödememe Cezası için Şartlar

Nafaka ödememe cezası için birtakım şartların yerine gelmesi gerekmektedir. Bunlar:

Mahkeme Kararının Olması

Öncelikle nafaka yükümlülüğüne ilişkin bir mahkeme kararı veya ara kararı olmalıdır. Nafaka yükümlülüğü, mahkeme tarafından belirlenen ve hükme bağlanan bir yükümlülüktür. Dolayısıyla nafaka ödememe cezası için mahkemece verilmiş bir nafaka kararının varlığı şarttır.

İcra Takibi Başlatılmış Olması

Nafaka kararının icraya konulması ve icra takibinin başlatılmış olması gerekmektedir. İcra takibi sonucunda da borçlu nafakayı ödemezse, nafaka yükümlülüğünün ihlali söz konusu olur. Bu durumda nafaka alacaklısı, nafaka ödememe cezası için dava açabilir.

Borçluya Tebligat Yapılması

İcra takibi kapsamında borçluya (nafaka yükümlüsüne) ödeme emri tebliğ edilmelidir. Borçlu, tebliğ edilen ödeme emrine rağmen nafakayı ödememeli, yükümlülüğünü yerine getirmemelidir.

Nafaka Borcunun Ödenmemiş Olması

En az bir aylık nafaka borcunun birikmiş ve ödenmemiş olması gerekmektedir. Ayrıca, ödenmeyen nafaka alacağının “aylık nafaka” şeklinde olması önemlidir. Birikmiş nafaka alacakları bu kapsamda değerlendirilmez.

Yukarıdaki şartların tamamı yerine geldiğinde, nafaka alacaklısı icra ceza mahkemesine başvurarak nafaka yükümlüsünün üç aya kadar tazyik hapsine çarptırılmasını talep edebilir. Bu talep, ödenmeyen son üç aylık nafaka için yapılabilir.

Nafaka Ödememe Cezasından Kurtulma Yolları

Nafaka Borcunun Ödenmesi

Nafaka yükümlülüğünün ihlali yani mahkemece belirlenen nafakanın ödenmemesi özel bir yaptırıma tabi tutulmuştur. Dolayısıyla sanık yargılamanın herhangi bir evresinde, kararın kesinleşmesinden hatta sanığın hapsen tazyik kararının infazına başlandıktan sonra bile, nafaka borcunu ödemesi halinde sanık hakkında düşme kararı verilecektir. Sanık tarafından, hakkındaki davada karar verilinceye kadar nafaka borcunun ödenmesi halinde İcra Ceza Mahkemesi sanık hakkında düşme kararı verecektir. Kararın kesinleşmesinden sonra nafaka borcu ödenir ise bu takdirde mahkemece “Ek Karar” verilmek suretiyle düşme kararı verilecektir. Sanık bu arada cezaevine alınmış ise bu takdirde sanığın derhal tahliyesine karar verilir.

Nafaka ödememe cezasından kurtulmanın en etkili yolu, birikmiş nafaka borcunu ödemektir. Nafaka yükümlüsü, yargılama sürecinin herhangi bir aşamasında veya hatta tazyik hapsine mahkum edildikten sonra dahi nafaka borcunu öderse, mahkeme kişi hakkında düşme kararı verecektir. Bu sayede kişi, nafaka ödememe cezasından kurtulabilir.

Nafaka Davasının Açılması

Nafaka ödememe cezası daha doğru bir ifade ile nafaka tazyik hapsi, nafaka yükümlüleri için oldukça önemli bir konudur. Şartları, uygulanışı ve sonuçları bakımından ciddi anlamda hukuki zemini olan bir konudur.

Ancak ödeme imkanı olmayan, maddi gücü ciddi oranda değişen yahut nafaka ödediği kişinin artık nafakaya ihtiyacı olmadığını, nafaka şartlarını taşımadığını düşünen kişi nafakanın azaltılması yahut kaldırılmasını dava etmelidir. Bu dava ile nafaka somut vakalara göre yeniden uyarlanabilir. Ayrıca bu davanın açılmış olması mahkemece nafaka tazyik hapsinin uygulanmasını sonraya bırakma açısından haklı görülebilir. Böylece nafaka ödememe cezası dava sonuçlanıncaya kadar bekletilmiş olur. Sonrasında mahkeme kararına göre ceza kalkabilir yahut uygulanabilir.

Nafaka yükümlüsünün maddi durumunda değişiklik olması veya nafaka alacaklısının artık nafaka şartlarını taşımaması durumunda, nafaka yükümlüsü nafakanın azaltılması ya da kaldırılması için dava açabilir. Bu dava, mahkemeye nafaka tazyik hapsini erteleme konusunda gerekçe sağlayabilir. Böylelikle nafaka ödememe cezası, davanın sonucuna göre kaldırılabilir veya uygulanabilir.

Sonuç ve Öneriler

Nafaka ödememe cezası ve hukuki süreçler, ekonomik olarak güçsüz durumda olan tarafı korumak amacıyla düzenlenmiştir. Türk Medeni Kanunu ve İcra İflas Kanunu, nafaka yükümlüsünün nafaka ödememe durumunda tazyik hapsine çarptırılmasını öngörmektedir. Belirli şartları yerine getiren nafaka alacaklısı, icra takibi sonrasında mahkemeye başvurarak nafaka yükümlüsünün cezalandırılmasını talep edebilir.

Nafaka ödememe cezasından kurtulmanın yolu, birikmiş nafaka borcunun ödenmesi veya nafaka davasının açılarak nafakanın azaltılması ya da kaldırılmasıdır. Nafaka yükümlüsünün maddi durumundaki değişiklikler veya nafaka alacaklısının artık nafaka şartlarını taşımaması durumunda, mahkeme kararıyla tazyik hapsinden kurtulmak mümkündür. Ancak nafaka ödememe cezası, nafaka alacaklısının ekonomik haklarını korumak için önemli bir hukuki yaptırım olarak varlığını sürdürmektedir.

SIK SORULAN SORULAR

Nafaka Ödememe Durumunda İzlenecek Süreç Nedir?

Eğer nafaka ödemesi yapılmazsa ve nafaka alacaklısı ilamlı icra yoluyla başvuruda bulunmuşsa, nafaka borçlusu icra işleminin durdurulmasını talep edebilir. Nafaka alacaklısı ilamsız icra takibi başlatmışsa, borçluya ödeme yapması için 7 gün süre tanınır. Bu süre zarfında borçlu, borcunu ödeyerek durumu çözebilir.

Nafaka Ödemesi Kaç Ay Yapılmazsa Hapis Cezası Uygulanır?

Nafaka ile ilgili mahkeme kararlarının yerine getirilmemesi durumunda, alacaklının şikayeti üzerine, borçlu kişiye en fazla üç ay süreyle tazyik hapsi uygulanabilir. Eğer hapis cezası uygulandıktan sonra borçlu, gerekli ödemeleri yaparsa, tahliye edilir.

1 Yıl Boyunca Nafaka Ödenmezse Ne Olur?

Bir yıl boyunca nafaka ödenmemesi durumunda, alacaklı tarafından icra takibi başlatılabilir ve birikmiş nafaka tahsil edilebilir. Nafaka borcu için geçmişe dönük olarak en fazla on yıl süreyle icra işlemi başlatılabilir. Borçlu kişinin maaşına ve emekli maaşına haciz konulabilir, ayrıca mal varlığına da haciz uygulanabilir.

Nafaka İçin İcra Takibi Ne Kadar Sürer?

Birikmiş nafaka için icra takibi süreci, tebligatın icra dairesinden borçlunun adresine ulaşmasına bağlı olarak değişmekle birlikte, ortalama olarak bir ay sürer. Borçlu, tebligatın kendisine ulaşmasından itibaren 7 gün içinde itiraz edebilir. İtiraz edilmemesi halinde, icra takibi kesinleşir ve icra işlemleri hızlanır.