Boşanma sadece duygusal bir ayrılık değil, aynı zamanda taraflar arasında ciddi mali sonuçlar doğuran bir süreçtir. Bu süreçte en önemli mali yükümlülüklerden biri de nafaka ödemesidir. 2025 yılı itibarıyla nafaka uygulamaları, yasal düzenlemeler ve mahkeme kararları doğrultusunda gelişmeye devam etmektedir. Bu yazıda, iştirak nafakası, yoksulluk nafakası ve tedbir nafakası hakkında merak edilen her şeyi ayrıntılı olarak ele alacağız.
Nafaka Nedir? Hangi Amaçla Verilir?
“Nafaka” kelimesi, bir kişinin geçimini sağlamak için diğer kişiden talep ettiği maddi yardımı ifade eder. Türk Medeni Kanunu’na göre nafaka, boşanma veya ayrılık sürecinde ya da sonrasında, bir tarafın diğerine ya da çocuklara yönelik geçimini sağlamaya katkıda bulunması amacıyla hükmedilen bir mali yükümlülüktür. Bu yükümlülük, hem eşler hem de müşterek çocuklar için geçerlidir.
Nafakanın temel amacı, boşanma ya da ayrılıkla birlikte ortaya çıkan ekonomik eşitsizliği gidermek ve çocukların yaşam standartlarının bozulmamasını sağlamaktır.
Nafaka Türleri Nelerdir?
1. İştirak Nafakası
İştirak nafakası, boşanma sonrası velayet hakkı kendisine verilmeyen ebeveynin, çocuğun bakım, eğitim, barınma, sağlık ve diğer temel giderlerine katkıda bulunması amacıyla ödemekle yükümlü olduğu nafaka türüdür. Bu nafaka, çocuğun hakkıdır ve onun adına velayet sahibi ebeveyn tarafından talep edilir.
Yasal dayanağı Türk Medeni Kanunu’nun 327 ve 328. maddeleridir. Bu hükümlere göre:
- Ebeveynler, çocuklarının eğitim ve bakım giderlerinden birlikte sorumludur.
- Boşanma gerçekleşmiş olsa da bu sorumluluk devam eder.
- Çocuğun reşit olması veya eğitiminin sona ermesiyle iştirak nafakası sona erer.
İştirak nafakası kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle hakim, talep olmasa dahi re’sen iştirak nafakasına hükmedebilir.
2. Yoksulluk Nafakası
Boşanma sonucunda yoksulluğa düşecek olan ve kusuru diğer eşe göre daha ağır olmayan eş lehine hükmedilen nafaka türüdür. Yoksulluk nafakası süresiz olarak bağlanabilir, ancak bazı koşullarda sona erer.
Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesi gereği:
- Yoksulluk nafakası talep eden eşin kusuru, nafaka borçlusuna göre daha ağır olmamalıdır.
- Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.
- Hakim, tarafların sosyo-ekonomik durumuna göre nafaka miktarını belirler.
3. Tedbir Nafakası
Boşanma veya ayrılık davası sırasında, geçici bir süreyle eşlerden birinin veya çocukların geçimini sağlamak için ödenen nafakadır. Tedbir nafakası dava süresince devam eder ve boşanma kararının kesinleşmesiyle sona erer.
Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesi gereğince:
- Dava açıldığında hakim, eşlerin geçimi ve çocukların bakımına yönelik geçici önlemler alır.
- Tedbir nafakası re’sen hükmedilebilir.
2025 Nafaka Hesaplaması: Maaşa Göre Ortalama Tutarlar
Nafaka miktarları sabit değildir. Mahkemeler, tarafların ekonomik durumu, yaşam standardı ve çocukların ihtiyaçları gibi unsurları değerlendirerek nafaka tutarını belirler. Ancak uygulamada bazı ortalama oranlar oluşmuştur:
| Aylık Gelir (TL) | Ortalama Nafaka (TL) | Oran |
|---|---|---|
| 5.000 TL | 750 – 1.250 TL | %15 – %25 |
| 10.000 TL | 1.500 – 2.500 TL | %15 – %25 |
| 20.000 TL | 3.000 – 5.000 TL | %15 – %25 |
| 50.000 TL | 7.500 – 12.500 TL | %15 – %25 |
| 100.000 TL | 15.000 – 25.000 TL | %15 – %25 |
Bu tablo yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Nafaka miktarı her somut olayda farklılık gösterebilir.
Hakim Nafakayı Neye Göre Belirler?
Hakimler nafaka miktarını belirlerken aşağıdaki kriterleri dikkate alır:
- Nafaka borçlusunun düzenli ve pasif gelirleri (maaş, kira, malvarlığı vs.)
- Nafaka alacaklısının giderleri (kira, fatura, çocuk eğitimi, sağlık vb.)
- Çocuğun yaşı, eğitim düzeyi ve özel ihtiyaçları
- Tarafların evlilik süresince sahip olduğu yaşam standardı
- Tarafların boşanmadaki kusur oranları (yalnızca yoksulluk nafakasında)
Mahkeme, gerektiğinde sosyal ve ekonomik durum araştırması yaptırarak adil bir nafaka miktarı belirlemeye çalışır. Gerekirse bilirkişi raporu alarak nafaka miktarının çocuğun ya da eşin ihtiyaçlarına uygun olup olmadığını değerlendirir.
