Miras hukuku, kişilerin vefatından sonra malvarlıklarının kimlere, nasıl ve hangi şartlarla intikal edeceğini düzenleyen hukuk dalıdır. Bu alanda uygulamada en çok karşılaşılan problemlerden biri ise muris muvazaası davalarıdır. Özellikle, miras bırakanın (murisin) sağlığında yaptığı bazı işlemlerin mirasçıları dışlamak amacı taşıdığı iddiası ile tapu iptal ve tescil davaları gündeme gelmektedir.

Ancak tüm mirasçılar bu tür davaları açabilir mi? Özellikle miras payından feragat ettiğini beyan eden kişiler muris muvazaasına dayanarak dava açabilir mi?

Bu yazımızda, Yargıtay içtihatları ışığında bu önemli soruya yanıt arayacak ve konuya ilişkin dikkat edilmesi gereken hususları ele alacağız.

---

Muris Muvazaası Nedir?

Muris muvazaası, miras bırakanın malvarlığını bazı mirasçılarından mal kaçırmak amacıyla yaptığı danışıklı işlemler anlamına gelir. Uygulamada en yaygın şekliyle muris, taşınmazını bir mirasçısına ya da üçüncü kişiye satış gibi göstererek devreder. Ancak bu işlem gerçekte bir bağış niteliğindedir.

Bu durumda, miras hakkı zedelenen diğer mirasçılar, yapılan işlemin muvazaalı olduğunu iddia ederek tapu iptal ve tescil davası açabilir. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için davacının mirasçılık sıfatı taşıması ve menfaatinin bulunması gerekir.

---

Mirastan Feragat Ne Demektir?

Mirastan feragat, mirasçının miras hakkından kısmen ya da tamamen vazgeçmesidir. Bu feragat iki şekilde olabilir:

1. Resmi şekilde yapılan feragat sözleşmesi (TMK m.528): Noter huzurunda düzenlenen, muris ve feragat eden mirasçının birlikte imzaladığı sözleşmelerdir. Bu durumda feragat edenin mirasçılık sıfatı sona erer.

2. Adi yazılı belge ile feragat beyanı: Uygulamada çok karşılaşılan bir durumdur. Murisin ölümünden sonra düzenlenmiş, mirasçı tarafından imzalanmış ve “miras payımdan feragat ettim, dava açmayacağım” şeklinde içeriği olan belgelerdir. Her ne kadar resmi sözleşme kadar güçlü olmasa da, bu belgeler de hukuki değerlendirmeye tabi tutulur.

---

Murisin Ölümünden Sonra Feragat Edenin Dava Açma Hakkı

Yargıtay uygulamasına göre; bir kişi, murisin ölümünden sonra adi yazılı bir belgeyle miras payından feragat ettiğini ve taşınmazlara ilişkin dava açmayacağını beyan etmişse, muris muvazaasına dayanarak dava açamaz.

Bu yaklaşımın dayanağı, HMK m. 205/1 hükmüdür:

“Mahkeme huzurunda ikrar olunan veya mahkemece inkâr edenden sadır olduğu kabul edilen adi senetler, aksi ispat edilmedikçe kesin delil sayılırlar.”

Bu durumda, feragat beyanı içeren adi yazılı belge mahkemede geçerli bir delil olarak kabul edilir ve bu beyana sadık kalınarak açılan davalar usulden reddedilir.

---

Yargıtay 1. Hukuk Dairesi’nin Örnek Kararı (19.06.2018 – 1995/11297)

Yargıtay’ın somut olayda benimsediği yaklaşım şu şekildedir:

• Davacı, murisin ölümünden sonra 17.12.2012 tarihli adi yazılı belge ile taşınmazlara ilişkin dava açmayacağını ve miras payından feragat ettiğini beyan etmiştir.

• Bu belge davalı vekilince de mahkeme huzurunda ikrar edilmiş ve belgedeki imzanın müvekkiline ait olduğu kabul edilmiştir.

• Bu durumda, davacının sonradan açtığı muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davası dinlenemez.

• Yargıtay, bu nedenlerle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini vurgulamıştır.

Bu Tür Belgeler Kesin Delil Sayılır mı?

Her ne kadar resmi senet olmasa da, yukarıda belirtildiği üzere HMK m. 205/1 uyarınca mahkeme huzurunda kabul edilen adi yazılı belgeler kesin delil niteliğindedir. Bu nedenle:

• İmzayı inkâr etmeyen taraf bakımından geçerli kabul edilir.

• Taraf beyanına dayandığı için geri dönülmesi ancak çok sıkı koşullarla mümkündür (örneğin irade fesadı halleri: hile, cebir, hata).

---

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

🔹 Adi yazılı belgelerin geçersiz olduğu düşüncesiyle dava açan birçok mirasçı, mahkeme tarafından usulden ret kararı ile karşılaşmaktadır.
🔹 Davacılar, feragat beyanlarının bağlayıcı olmadığını öne sürse de, mahkemeler taraf iradesini esas almakta ve belgelerin bağlayıcılığını kabul etmektedir.
🔹 Bu nedenle, mirastan feragat gibi beyanlar dikkatle ele alınmalı ve mutlaka hukuki danışmanlık alınarak işlem yapılmalıdır.

---

Sonuç ve Değerlendirme

Bir kişi, murisin ölümünden sonra mirastan feragat ettiğini yazılı bir belgeyle beyan etmişse, artık muris muvazaasına dayanarak tapu iptali ve tescil davası açamaz. Çünkü bu beyan, dava hakkından açıkça feragat anlamına gelir.

Yargıtay’ın yerleşik içtihadına göre, bu tür beyanlar kesin delil niteliğindedir ve davacının dinlenmemesi gerektiği açıkça vurgulanmaktadır.

Bu nedenle, mirasçılar tarafından imzalanan her türlü feragat belgesi, dava hakkı açısından hayati öneme sahiptir.

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Mirastan adi yazılı belgeyle feragat eden kişi dava açabilir mi?
Hayır. Yargıtay, adi yazılı belgeyle feragat eden kişinin muris muvazaasına dayanarak tapu iptal davası açamayacağını net şekilde belirtmektedir.

2. Feragat ettiğini beyan eden bir kişi, sonradan fikrini değiştirebilir mi?
Ancak belgeye yönelik irade fesadı (örneğin hile, cebir, hata) varsa ve bu ispat edilirse mümkün olabilir. Aksi durumda beyan bağlayıcıdır.

3. Muris muvazaası davası her zaman açılabilir mi?
Zamanaşımı süresi yoktur. Ancak davacının mirasçılık sıfatı ve hukuki yararı bulunmalıdır.

4. Adi yazılı belge geçerli bir feragat belgesi midir?
Resmi nitelikte değildir ancak HMK m. 205 kapsamında kabul edilen bir belge olduğunda kesin delil sayılır ve mahkeme tarafından dikkate alınır.

5. Tapu iptali davası için ön koşul var mı?
Dava açılabilmesi için, miras hakkının ihlal edilmesi, muris muvazaasının varlığı ve mirasçılık sıfatı gereklidir.

6. Yalnızca sözlü feragat yeterli olur mu?
Hayır. Feragat beyanlarının yazılı şekilde yapılması ve gerektiğinde ispatlanabilir olması gerekir. Sözlü beyanlar dikkate alınmaz.

7. Feragat eden kişi başka bir alacak davası açabilir mi?
Feragat yalnızca miras payı ile sınırlıdır. Başka bir hukuki nedene dayanarak (örneğin alacak, sebepsiz zenginleşme) dava açılabilir.